Page 37 - Life in Life - Haziran 2019
P. 37
Günümüzde, yaşlanmadan, alzheimera, diyabetten Yukarıda sıraladığımız oksidatif stres ile baş
kansere birçok hastalıkla anılan oksidatif stres; edebilmenin en etkili yollarından biri besinlerle
hücrelerde serbest radikaller ile antioksidan savunma aldığımız antioksidan oranlarını arttırmak olacaktır.
sistemlerinin dengesizliğinden kaynaklanmaktadır. Bunlar arasında farklı renklerdeki meyve ve sebzeler
Oksidatif stres kaynakları olarak, hücresel solunum önemli bir yer işgal etmektedir. Örneğin semizotu,
ve bazı enzimatik reaksiyonlar, beslenme gibi direkt ıspanak, roka gibi yeşiller; böğürtlen, çilek, kiraz,
hücrelerde meydana gelen olaylar ve/veya hava domates gibi kırmızılar; portakal, biber, lahana,
kirliliği, sigara dumanı ve radyasyon gibi çevresel sarımsak ve soğan gibi sarı ve beyazlar verilebilir
faktörler sıralanabilir. Bu etkenler vücudumuzda (çoğunlukla önerilen miktar günde 5 porsiyon sebze
serbest radikaller adını verdiğimiz bazı kimyasalları ve meyve tüketimidir). Çoğu meyve sebzeler çiğ olarak
oluşturmaktadır. Bunlar her zaman sisteme zarar tüketildiklerinde antioksidan ve/veya radikal temizleme
vermez, hatta vücudumuza giren patojenlere ve kapasitesi olmasına karşın, bazılarının etkileri
mikroplara karşı sistemi korumaktadır. Ancak bu pişirildikçe veya kurutuldukça artmaktadır. Örneğin,
radikallerin oranları çeşitli şekillerde artarsa oksidatif içinde bulunduğumuz mevsim itibariyle geleneksel
strese neden olmaktadırlar. olarak hazırlanan meyve ve sebzelerin küf ve mantar
oluşturmayacak şekilde kurutulması, kaynatılarak
Hücrelerimizde doğal olarak oluşmakta olan
radikallerle baş edebilmemiz için çeşitli savunma yapılan domates sosları veya salçanın da (kaynatma
sistemleri bulunmaktadır. Bunlar arasında; katalaz, işlemi iyi bir radikal temizleyicisi olan likopen
süperoksit dismutaz, glutatyon peroksidaz gibi enzimler, içeriğinin artmasını sağladığını ifade eden çalışmalar
glutatyon, bazı proteinler, E, C ve A vitaminleri bulunmaktadır) antioksidan savunma sistemimize
sayılabilir. Eğer vücudumuzda doğal olarak yer alan katkı sunduğu bilinmektedir. Besinlerden aldığımız
veya dışarıdan alınan bu savaşçılar yeterince bulunmaz antioksidanlar polifenoller olarak adlandırılan
ise, hücrelerimizde genel olarak reaktif oksijen türleri ve içerikleri bulundukları gıdalara göre değişen
adını verdiğimiz radikaller başta olmak üzere tüm moleküllerdir. Örneğin polifenollerin %60 ını oluşturan
radikallerin oranı yarardan çok zarar verecek şekilde flavanoidler; elmada kuersetin, soğanda kamferol, bitter
artar. Radikal nedir ve neden stres oluşturmaktadır?; çikolatada kateşin, kırmızı lahanada antisiyanin olarak
Radikal basitçe, hücrelerimizde bazı biyokimyasal yer almaktadır. Oksidatif stresle savaşabilmek için
reaksiyonlar sonucunda oluşan ve dış yörüngelerinde besinsel olarak tüm renklerden tüketmek gerekmektedir.
eşlenmemiş elektronlar bulundurduğu için kararsız Sonuç olarak, sistemimize aldığınız her molekülün ahenkli
olan, çevresinde bulunan lipid, protein, nükleik asit ve dengeli şekilde çalıştığı, oluşan tüm streslerinizi kontrol
gibi biyomoleküllerle reaksiyona girmeye çalışan edebildiği güzel yıllar geçirmenizi dilerim.
kimyasallardır. Eğer bu stres faktörleri, yakınlarında
yer alan biyomoleküllere saldırırsa bunları da
radikallere dönüştürerek domino etkisi ile kalp damar
hastalıkları, inme, kanser gibi birçok hastalığın
ortaya çıkmasına neden olabilir. Stres kaynağı olan
radikallerin oluşumuna besinlerin pişirme teknikleri
de; örneğin karbohidratları veya proteinleri yüksek
sıcaklıklarda işleme veya kızartmak, önemli ölçüde
katkı sağlamaktadır.
Vücudumuzda çeşitli kaynaklardan oluşan bu radikaller,
hücrelerimizde bulunan ve yukarıda bahsedilen savunma
sistemleri tarafından ortadan kaldırılabilir. Eğer
ortadan kaldırılmazlarsa veya vücuttaki oranları artarsa
sistemlerimize zarar vererek çeşitli hastalıklara zemin
hazırlar veya bizzat hastalığın ilerlemesine yol açabilirler.
37 37
37
37
