Prof. Dr. Ayşen Bodur Gazi Üniversitesi,

Diş Hekimliği Fakültesi Klinik Bilimler,
Periodontoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

Periodontitis, dişleri destekleyen kemik yapıların ve çevre dişeti dokularının enfeksiyonu ile karakterize, lokal kr onik iltihabi bir dişeti hastalığıdır. Dünya çapında yapılan bir araştırmada, bulaşıcı olmayan 291 hastalık arasında periodontitisin en yaygın altıncı hastalık olarak yer aldığı bildirilmiştir. (1)

Son yıllarda periodontitis ile ilgili patojenlerin diyabet, obezite, kardiyovasküler hastalık, inme, prematüre ya da düşük doğum ağırlıklı bebek, üst solunum yolu enfeksiyonları, r omatoid artrit, Alzheimer ve böbrek hastalıkları gibi sistemik hastalık/durumlar arasındaki ilişkiyi ortaya koyan pek çok araştırma yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. (2)

2015 yılında dünya genelinde 415 milyon kişinin diyabet hastası olduğu tahmin edilmektedir. Bu rakamın 2040 yılına kadar 642 milyona çıkması beklenmektedir. Diyabet tek başına basit dişeti hastalığı (gingivitis) veya ileri dişeti hastalığına (periodontitis) neden olmamakla birlikte, dişeti dokularının bakterilere ve lokal faktörlere karşı olan cevabını değiştirerek, dişleri destekleyen kemik yıkımını hızlandırdığı ve dişeti hastalığının cerrahi tedavisi sonrası yara iyileşmesini geciktirdiği hakkında bilimsel kanıtlar mevcuttur. Diyabetin dişeti sağlığını tehdit eden etkileri üzerine yapılan pek çok araştırmanın yanı sıra, bir de aynanın öbür yüzünde yer alan dişeti hastalığının diyabet üzerine etkileri konusu da güncel hale gelmiştir. Kontrolsüz serum glukoz seviyesine sahip diyabet hastalarının periodontitise yakalanma olasılığı, iyi kontrol edilen diyabet hastaları ve sağlıklı bireylere kıyasla daha yüksektir. Diğer yandan periodontitis varlığı da diyabetin kontr ol altına alınmasını olumsuz yönde etkilemektedir.

Bu bilgiler ışığında şu soruları sormak mümkündür. Periodontal hastalığın varlığı veya ciddiyeti diyabetik hastanın metabolik durumunu etkiler mi? Periodontal tedavi ile dişeti iltihabını minimuma indirmek glisemik kontrol üzerinde etkili midir? Tip II diyabetikler üzerinde yapılan uzun dönemli bir çalışmaya göre; şiddetli periodontitis glisemik kontrolün bozulması ile önemli oranda ilişkilidir. (3)

Başlangıçta şiddetli periodontitisi mevcut olan diyabet hastalarında glisemik kontrol, 2-4 yıl içinde, periodontitisi olmayanlara göre daha sık bozulmuştur. Böbreğe ve büyük damarlara ait komplikasyonlara ise periodontitisi olan diyabetik bireylerde daha sık rastlanmıştır. Şiddetli periodontitisi olan diyabet hastalarının %82’sinde bir veya daha fazla kardiyovasküler komplikasyon görülmüşken, şiddetli periodontitisi olmayanlarda bu oran %21 olarak bulunmuştur. Periodontitis tedavisi yapılan diyabet hastalarının glisemik kontrolünün olumlu yönde etkilendiği bildirilmiştir. Bu durum, özellikle tedaviden önce glisemik kontrolü nispeten zayıf olan ve şiddetli periodontal yıkımı olan hastalar için geçerlidir. Periodontitisli hastalarda periodontal patojenlerin ve onların ürünlerinin sistemik etkileri, bütün vücudu etkileyebilen sistemik enfeksiyonlara benzer etki yapabilir. Bakteriyel uyarıyı azaltmak ve iltihabı iyileştirmeyi amaçlayan periodontal tedavi sonucunda zaman içinde insülin duyarlılığı artabilir böylece glisemik kontrol sağlanabilir. Diyabetli veya diyabet riski taşıyan kişiler, ağız sağlıklarının değerlendirilmesi ve oral enfeksiyon ve iltihap varlığında bir tedavi planı oluşturulması ve ardından bir idame programına alınması için mutlaka bir diş hekimi tarafından görülmelidir.

Kaynaklar

• Murray CJL., Vos T, Lozano R, Naghavi M, Flaxman AD, Michaud C, et al. Disability-adjusted life years (DALYs) for 291 diseases and injuries in 21 regions, 1990–2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010. The Lancet. 2012;380(9859):2197-2223.
• 2- Bui FQ, Almeida-da-Silva CLC, Huynh B, Trinh A, Liu J, Woodward J, et al. Association between periodontal pathogens and systemic disease. Biomedical Journal. 2019;42(1):27-35.
• 3- Taylor GW, Burt BA, Becker MP, et al; Severe periodontitis and risk for poor glycemic contr ol in patients with non – insulin dependent diabetes mellitus, JPeriodontol 67;1085,1996.